Fatih Sultan Mehmed’in reformlarının ve fetihlerinin ardındaki siyasi ve askeri hedeflerin net biçimde anlaşılması son derece önemlidir. Sadece tek tek olaylara bakmak yerine büyük resmi görmek, Osmanlı’nın bu dönemde nasıl bir yön değişimi yaşadığını anlamamıza yardımcı olur. Fatih, İstanbul’u fethederek sadece Doğu Roma’nın sonunu getirmedi, aynı zamanda Osmanlı’yı Yeni Roma olarak konumlandıran bir siyasi vizyon ortaya koydu.
Bu bağlamda, Osmanlı kaynaklarında Fatih’in “Kayser-i Rum” yani Roma İmparatoru olarak anılması dikkat çekicidir. Bu unvan, onun kendisini sadece bir Müslüman sultan olarak değil, aynı zamanda Roma’nın evrensel mirasına sahip çıkan bir hükümdar olarak gördüğünü gösterir Fatih’in Yolunu Halefleri Tamamladı.
İbn Kemal ve Fatih’in Siyasi Düşüncesi
Osmanlı âlimi İbn Kemal, Fatih’in bu siyasi hamlelerini oldukça isabetli şekilde anlamış ve yorumlamıştır. Ne yazık ki günümüzde bazı tarihçiler, bu derinliği göz ardı ederek, meseleye sadece yüzeysel bakan bir anlayışı savunmaktadır. Fatih’in “Rönesans Prensi” gibi Batı’ya açık ve entelektüel yönü güçlü bir hükümdar olduğu kabul edilse de, bu anlayış onun kişisel özellikleriyle sınırlı kalmış; torunları döneminde ise daha çok İslamileşmiş bir Roma imparatorluğu modeli öne çıkmıştır.
Fatih’in siyasi mirası, ancak oğlu II. Bayezid, torunu Yavuz Sultan Selim ve torununun oğlu Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde tam olarak anlaşılmış ve hayata geçirilmiştir.
Fetihler ve Roma’nın Toprakları Üzerinde Hak İddiası
Fatih, İstanbul’un fethinden hemen sonra, Doğu Roma’nın mirasını devralma iddiasıyla harekete geçti. İlk hedefleri arasında Mora Despotlukları, Balkan prenslikleri, Trabzon’daki Komnenos Hanedanı, Ege adaları ve Belgrad vardı. Özellikle Belgrad seferi, onun için hem stratejik hem de sembolik önemdeydi. Ancak bu sefer başarısızlıkla sonuçlandı. Buna rağmen Fatih, Balkanlar’daki Sırp Despotluğu ve Bosna Krallığı’na son vererek Bizans’ın Avrupa’daki izlerini temizlemeye devam etti Ephesus Tours Guide.
Anadolu ve Doğu Seferleri
Anadolu’da ise Karamanoğulları tamamen ortadan kaldırıldı. Dulkadiroğulları Osmanlı himayesine alındı. Ardından Karakoyunlu ve Akkoyunlularla olan mücadele başladı. Akkoyunlulara karşı kazanılan başarılar, Osmanlı’nın Doğu Anadolu üzerindeki etkisini artırdı. Ayrıca Kırım üzerinde egemenlik kurulmuş, Cenevizlilerin Karadeniz’deki etkinlikleri sona erdirilmiş, İsfendiyaroğulları tasfiye edilmiştir.
Tüm bu gelişmeler, Fatih’in sadece bir fatih değil, Roma’nın evrensel mirasını İslam dünyasında yeniden tanımlayan ve yönlendiren bir imparator olduğunu açıkça göstermektedir. Onun bu vizyonu, Osmanlı’nın sonraki yüzyıllardaki büyüme stratejilerinin de temelini oluşturmuştur.
