Daha önce hiç duymadığınız bazı bilgileri sizlere açıklamak istiyorum. Araştırmalarım sonucunda bazı kaynaklardan derleyip sizler için hazırladığım bu makalemde kızıl bayram ve külhanbeyi kavramına değineceğim
Kızıl bayram ve tulumbacılar
O devirde sık sık çıkan yangınlardan birçoğunun da ocaklı eşkıya tarafından konulan kundaklarla çıktığı söylenir, zira her büyük yangın, bu gibi haşarılar ve haytalar için bir yağma vesilesi olurdu, bundan ötürü yangına kızıl bayram derlerdi. Yeniçeri tulumbacılarına gelince, yangınlarda, yalnız kendilerine fazla para ve bahşiş vaat eden zengin kimselerin konaklarım koruyarak ateşin yayılmasını önlemeye çalışmazlar, ateşten gayet uzak bir yeri beklerler de, göz göre göre ateş tehdidi altında bulunan bir fakirin çatısına hortum tutmazlardı.
Hamamlar ve külhanbeyleri
Bilhassa Fındıklı Hamamı, Tophane’de Kılıçalipaşa Hamamı, Galata’da Buğuluca Hamamı, Çeşmemeydam’nda Sokullu Meh-med Paşa’nm yeşil direkli hamamı, Kasımpaşa büyük hamamı, Unkapanı’nda Azepler Hamamı, Hacıkadm Hamamı, Küçükpazar Hamamı, Thhtakale’de Rüstempaşa Hamamı, Bahçekapı’da Sultan Hamamı, Yeni Cami’de Haseki Hamamı, Yıldız Hamamı, Hoca-paşa Hamamı, Küçükağa Hamamı, Şengül Hamamı, Kadırga Hamamı, Gedikpaşa Hamamı, Çemberlitaş Valde Hamamı, Aksaray Hamamı gibi çarşı ve pazar ortasındaki hamamlara kendini bilenler girmezdi. Gaflet edip girenler ya bednam olurlar ya da başlarına bir bela gelmeden çıkamazlardı; en hafiften kesesi ve saati muhakkak alınır, şikâyete kalksa dayak yerdi. Bazılarının da şah, çizmesi alınır; adamcağız aranacak olsa, “Geldiğinde şalın yoktu ve yalınayaktın!” cevabım alırdı. Geceleri de, bu hamamların içi ve camekân odaları, bekâr uşakları tarafından iskân edilir, türlü sebeple sık sık kanlı vakar çıkardı. Bu hamam zorbalarıdır ki, İstanbul’da ilk defa “külhanbeyi” unvanını almışlardır ve ilk külhanbeyleri ve Gedikpaşa Hamamı’nın bekar odalarından çıkmışlardır.
